نیما همتی

کارشناسی ارشد  گرایش هوش مصنوعی و رباتیک

 

عنوان پایان‌نامه: نویسه‌گردانی فارسی به انگلیسی

به برگرداندن یک کلمه از زبان مبدا به زبان مقصد با استفاده از الفبای زبان مقصد به طوری که تلفظ کلمه اصلی حفظ شود، نویسه‌گردانی ماشینی می‌گویند. وجود کلمات خارج از دایره لغات با وجود حجم زیادی از داده یادگیری، امری است که ماشین‌های ترجمه را دچار خطا می‌کند. نویسه‌گردانی راه‌حلی است که برای ترجمه کلمات خارج از دایره لغات استفاده می‌شود. علاوه بر ماشین‌های ترجمه، نویسه‌گردانی در بازیابی اطلاعات بین زبانی، ترجمه بلادرنگ برای رایانامه‌ها، بلاگ‌ها و ...، برنامه‌های گفتگوی چندزبانه، سامانه‌های پرسش پاسخ بین زبانی، سامانه‌های تبدیل متن به گفتار نیز کاربرد دارد. سپس نویسه‌گردانی فارسی به انگلیسی به صورت خودکار و ماشینی مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به وجود رسم‌الخط‌های متفاوت برای نوشتن فارسی به الفبای لاتین، "دبیره" به عنوان رسم‌الخط استاندارد و منطبق بر ساختار زبان فارسی انتخاب شده و در گام اول، پیکره موازی دو زبانه فارسی به انگلیسی با رسم‌الخط دبیره تولید گردیده است. در این پژوهش به منظور انجام عمل نویسه‌گردانی سه سامانه طراحی و پیاده‌سازی گردید: 1) مدل ترجمه ماشینی آماری 2) مدل تبدیل حرف به واج و 3) شبکه کلمات. هر یک از این سامانه‌ها علاوه بر پیکره تولید شده، به منظور بررسی کیفیت پژوهش و رعایت اعتدلال، بر روی پیکره دیگری که مربوط به کارهای پیشین بوده است نیز پیاده‌سازی شده است. برای ارزیابی این پژوهش از معیارهای دقت، فراخوانی، معیار بلو و معیار اف استفاده گردیده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد اضافه کردن دو مدل شبکه کلمات و تبدیل حرف به واج به ترجمه ماشینی آماری باعث بهبود عملکرد آن شده و در نهایت دقت عملکرد ترجمه ماشینی آماری به همراه این دو مدل به ترتیب 95.81 و 96.24 درصد بوده است. همچنین در مقایسه با کارهای پیشین نیز، روش شبکه کلمات با 4.4 واحد بهبود عملکرد و روش تبدیل حرف به واج با 11.8 واحد بهبود عملکرد، به ترتیب دارای دقت 73.9 و 81.3 درصد می‌باشند.