چکیده:

منابع کتابخانه‎ای از جمله نسخ خطی و نادر با توجه به ارزش معنوی و تاریخی، مستلزم حفاظت بهینه و شناسایی و کنترل عوامل آسیب‎رسان می‎باشند. در این مطالعه پس از غربالگری و ارزیابی وابسته به کشت نسخ خطی کتابخانه ملی ایران، جوامع میکروبی (باکتری‎ها، قارچ‎ها، آرکی‎ها) کلونیزه شونده در یک نسخه خطی ( قرن پنجم ه.ق، 11 میلادی) با رویکردهای مشاهده میکروسکوپی، وابسته به کشت و توالی‎یابی Illumina MiSeq مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین، برای ارزیابی مخاطرات بالقوه ناشی از میکروارگانیسم‎های کلونیزه شونده، قابلیت تولید آنزیم‎های هیدرولیتیک ترکیبات آلی، توسط جدایه‏های میکروبی، بررسی گردید. مشاهده میکروسکوپی نمونه‎های کاغذی با FESEM، حضور سلول‏های باکتری، کونیدی‎ها و میسلیوم قارچی را در میان الیاف سلولز نشان داد. 11 سویه باکتری شامل گونه‎هایی از جنس‎های Bacillus، Streptomyces و Corynebacterium و 4 سویه قارچ، مشتمل بر گونه‎هایی از جنس‏های Aspergillus و Alternaria جدا گردید که با توالی‎یابی ژن 16S rRNA و قطعه ITS، با مقایسه در پایگاه‎های داده EzBioCloud و MycoBank شناسایی شدند. آنالیز نتایج توالی‎یابی Illumina بیانگر حضور 20 جنس باکتریایی از قبیل: Pseudomonas ،Bacillus،Citrococcus، Promicromonospora، Carnobacterium، Arthrobacter، Salinibacterium، Streptomyces ، Paracoccus بود. Pseudomonas فراوانترین جنس باکتریایی (58 %) و Pseudomonas stutzeri (55.19) فراوانترین گونه، بر اساس میزان خوانش‎ها بودند. نتایج توالی‎یابی آمپلیکون‎های قارچی، مبین حضور 62 جنس از قبیل:  Penicillium،  Aspergillus، Alternaria، Mucor، Chaetomium بود‎. در سطح جنس، Penicillium ( 58.89%) و Aspergillus (33.02%) و در سطح گونه Penicillium polonicum (55.45%) و Aspergillus ruber (22.55%) فراوان‌ترین تاکسون‏های جمعیت قارچی را تشکیل داده‎اند. نتایج جستجوی آرکی‎ها در جمعیت میکروبی نسخه خطی توسط روش وابسته به کشت و توالی یابی آمپلیکونی High-throghtput منفی بود. بر اساس مطالعه حاضر SEM ابزار مناسبی برای غربالگری اولیه کلونیزاسیون میکروارگانیسم‎های آسیب رسان به منابع کاغذی می‎باشد. برای شناسایی بهینه ترکیب و تنوع در جوامع میکروبی، رویکرد ترکیبی وابسته به کشت و توالی‎یابی High-throghtput از مزیت قابل توجهی نسبت به استفاده انفرادی از این روش‎ها، برخوردار است. فعالیت آنزیم‎های هیدولیتیک ترکیبات آلی در جدایه‎های میکروبی خطر بالقوه آسیب‎های زیستی را نشان داد.